Güneş lekesi neden doğar?
Oluşumunda bir oldukça faktör yer almaktadır. En önemli iki unsur genetik yatkınlık ve ultraviyole (Görünmeyen zararı olan güneş ışınları) ışınlarına maruz kalmaktır. Bunun haricinde gebelik, doğum test ilaçları, kozmetik uygulamalar, ilaçlar ve guatr hastalığı öteki nedenler arasında yer alır. Güneş ışınları sadece lekelerin oluşumuna değil, oluşmuş lekelerin üzerinde karartıcı etki ile lekelerin artışına da niçin olur.
Gebelikteki güneş lekeleri öbürlerinden farklı mıdır?
Pigmentasyon olarak tanımlanan lekeler gebelik döneminde ortaya çıkarsa gebelik maskesi olarak adlandırılır. Tedavi edilmeyen pigmentasyon kalıcıdır, kendiliğinden iyileşmez. Pigmentasyon şikayeti olan hastalar bu lekelerin basit güneş lekeleri olup olmadığı ve oluşum nedenlerinin saptanması açısından dermatologdan bilgi almalıdır.
Güneş lekeleri nasıl geçer?
Doktor tarafından, özel bir fer olan wood ışığı incelemesi ile lekelerin derinin hangi tabakasında olduğu, derecesi değerlendirilir ve sonuca göre tedavi seçenekleri hastayla birlikte belirlenir. Genellikle uzun soluklu bir tedavi icap eder. Gebelik ve lohusalık döneminde tedavide güneş korumalar ve bu döneme müsait krem tedavileri ile sınırı olan tutulur. Genel önlemler olarak güneşten kaçınılmalı, kozmetik ürün ve güneş duyarlılığı yapacak ilaçlar sınırlandırılmalıdır.
Güneşten koruyucu ürün doktorunuzun önerdiği, en az 15 faktörlü, hem UV-A hem UV-B korumalı krem olmalı, yaz ve kış 4 mevsim kullanılmalıdır.
Tedavi amacı ile çoğunlukla kullanılan kimyasal soyucular arasında; hidrokinon, tretinoin, azeleik asit ve kojik asit içeren mamüller gelmektedir. Bu ajanlar ile tedavi süresi tek kimyasal ürün kullanıldığında uzun zaman alabilmektedir. Kimyasal peeling de hastalığın tedavisinde etkilidir zira derinin üst tabakasının soyulması ile kir nedeni olan melanin pigmenti yavaş yavaş kaybedilir. Tedavide derin peelingler yan etkiler sebebi ile tercih edilmemektedir.
Peeling amacıyla kullanılan mamüller arasında alfa hidroksi asitler (AHA), fenol, beta hidroksi asitler, kojik asitler ve salisilik asitler yer alır. Kimyasal peelingler topikal kimyasal soyucular ile beraber kullanılabilir. Peeling ajanının türüne nazaran 3-8 seans içinde tedavi uygulanır. En sık görülen yan tesir kızarıklık, kabuklanma ve deride hassasiyettir, bu etkiler de 3-10 günde gerilemektedir. Krioterapi olarak bilinen dondurma tedavisi; likid nitrojen yada karbondioksit karı ile uygulanabilmektedir. Pigmentasyonları azaltabilmektedir. Seans sayısı hastalığın derecesine göre değişebilmektedir. Laser uygulama pigmentasyon tedavisinde öteki bir seçenektir. IPL (intense pulsed light), pulsed dye, Nd:yag, Q-switched alexandrite, erbium yag, argon ve cupper vapor lazer kullanılabilir. Özellikle kuvvetli olgularda önerilmektedir. Melanin pigmenti içeren hücreleri yıkarak ve derinin üst katmanını soyarak etken olur. Hücreler yine yenilenir. Bazen lazer ile kimyasal peelingin birlikte uygulanması daha başarıya ulaşmış sonuç verir. Lazer tedavisi esnasında yan etki olarak kaşıntı, ağrı, yanma, kabuklanma ve morarmalar görülebilir. Sık karşılaşılan bir diğer lekelenme çillenmedir. Bu hastalar bilhassa bahar ve yaz aylarında güneşten kaçınmalı ve güneşten koruyucular kullanmalıdır.
Bu kişilerde kozmetik nedenler ile lazer iyi bir tedavi seçeneği olabilir. Yaşlılık yada güneş lekesi olarak bilinen lentigolarda da krioterapi ve lazer tedavisi uygulanabilir. Bazı hastalarda lazer tedavisi ile tek seansta bile sonuç alınabilmektedir.
